Mutlu menopoz d�nemi i�in sihirli ipu�lar�

Ko� �niversitesi T�p Fak�ltesi Kad�n Hastal�klar� ve Do�um Anabilim Dal� ��retim �yesi Do�. Dr. �zg�r �ktem menopoz konusunda bilinmeyenlere dikkat �ekiyor. Do�. Dr. �zg�r �ktem "Menopoz, yumurtal�k rezervinin yani bar�nd�rd��� yumurta h�crelerinin t�kenmesi sonucu olu�ur. Yumurtlama i�levi kayboldu�undan art�k hasta adet g�remez. 

Do�al menopoz ya�lanman�n do�al bir sonucu olarak geli�ir. Do�um yapm�� olan kad�nlarda yapmam�� olanlara ve do�um kontrol hap� kullanm�� kad�nlarda kullanmam�� olanlara oranla menopoz daha ge� olur. Ate� basmas�, haf�za zay�fl���, bili�sel fonksiyonlarda azalma ve cinsel isteksizli�i menopoz belirtisi olarak s�ylemek m�mk�n. Menopoza ge�i� d�neminde ve sonras�nda baz� metabolik de�i�imler olmaktad�r."

Geli�mi� �lkelerde do�al menopoz ya��n�n 51 ila 54 oldu�unu s�yleyen Do�. Dr. �zg�r �ktem, az geli�mi� �lkelerde 40'l� ya�larda kendini g�sterdi�ini belirtiyor.

Do�al menopozdan farkl� olarak 40 ya��ndan �nce kad�nlar�n erken menopoza girebildi�ine dikkat �eken Do�. Dr. �zg�r �ktem "Erken menopoza sebep olan fakt�rler do�al menopozdan farkl� oldu�unu belirtti. Baz� genetik hastal�klar (Turner sendromu, galaktozemi hastal���, FMR-1 gen mutasyonlar�), kanser hastalar�n�n maruz kald��� kemoterapi ila�lar� ve radyasyon tedavisi de yumurtal�k dokusundaki yumurta h�crelerinin erken ve kitlesel �l�m�ne sebep olarak erken menopoza yol a�abilmektedir. Ancak t�m bu sebepler erken menopoz olgular�n�n sadece %5-10'nunu a��klar. Kalan %90-95 olguda sebep belirsizdir.

Aile �yk�s� �o�u hastada mevcuttur. Anne ve anneannelerinde erken menopoz hik�yesi vard�r. Annesi erken menopoza giren kad�nlarda erken menopoz riski daha fazlad�r. Bu nedenle aile �yk�s� bulunan gen� kad�nlar�n yumurtal�k rezervlerinin belirlenmesi amac�yla bu konuda uzman hekimlere ba�vurmalar� �nemlidir.

Do�um yapm�� olan kad�nlarda yapmam�� olanlara ve do�um kontrol hap� kullanm�� kad�nlarda kullanmam�� olanlara oranla menopoz daha ge� olur. G�nde 10 veya daha fazla sigara i�en kad�nlarda menopoz ya�� 1,5 y�l erkene �ekilmektedir. Ayr�ca cerrahi m�dahale sonucunda yumurtal�klardan birinin kayb� ve endometriosis hastal��� da menopozun daha erken gelmesine neden olan etkenlerdendir" dedi.

Do�al menopozun normal ya�lanman�n bir sonucu oldu�una dikkat �eken Do�. Dr. �zg�r �ktem s�zlerine ��yle devam etti: "Genel v�cut sa�l���n� olumsuz etkileyebilecek baz� de�i�imlerle beraberdir. Bunlar i�inde kalp damar sisteminde ya�lanma ve buna ba�l� kalp krizi riskinde art�� ile kemik erimesi olarak bilinen osteoporoz, menopozun getirdi�i en �nemli sa�l�k sorunlar�d�r. Bunlara ek olarak ate� basmalar�, haf�zada zay�flama, zihinsel fonksiyonlarda azalma ve cinsel isteksizli�e de sebep olmaktad�r.

Menopoza ge�i� d�neminde ve menopoz sonras� baz� metabolik de�i�imler olur. Kan ya�lar�nda y�kselme, kar�n b�lgesinde ya�lanmada art��, gizli �eker ve damar kire�lenmesi olarak bilinen ateroskleroza ba�l� olarak kalp damar hastal��� riski artar. Menopoz �ncesi kad�nlarda kalp krizi ve buna ba�l� �l�m erkeklere nazaran �ok daha nadir g�r�l�rken menopoz sonras� risk artar ve 70 ya��ndan sonra erkeklerle ayn� olur. Menopozun getirdi�i bir di�er olumsuzluk kemik erimesidir.

Yo�unlu�unu kaybeden kemik dokusu daha k�r�lgan hale gelir ve k���k bir travma ile k�r�klar olu�abilir. Kal�a kemi�i, el bile�i ve omurga k�r�klar� kolayl�kla olu�abilir ve sa�l��� ciddi tehdit eder. Hem kalp hastal��� hem de kemik erimesi erken menopoz olgular�nda daha �iddetli seyreder ve mutlaka tedavi edilmelidir. Art�k g�revini yapamayan yumurtal�k dokusunun kad�nl�k hormonu olarak bilinen �strojen hormonunu �retememesi bu olumsuz tablolar�n ortaya ��kmas�nda en b�y�k paya sahiptir. Ancak ne var ki do�al menopozda yani 50'li ya�larda geli�en menopozda �strojen hormonunun d��ar�dan verilmesi kalp hastal��� riskini d���r�p d���rmedi�i hala tam netli�e kavu�mam��t�r.

10 sene ve �zerinde �strojen kullanan hastalarda (hormon replasman tedavisi) yap�lan �al��malar g�stermi�tir ki kalp hastal���, damar i�i p�ht�la�ma, p�ht� atmas�, inme ve meme kanseri riskinde art�� olmaktad�r. Kemik erimesi �strojen tedavisine �ok iyi yan�t verir ve d�zelir. Ancak �strojen tedavisi b�rak�ld���nda tekrar eski d�zeyine iner yani tekrar ba�lar. T�m bu nedenlerle �strojene alternatif tedaviler geli�tirilmeye �al���lmaktad�r.

Erken menopoz hastalar�nda durum farkl�d�r. Bu hastalar�n do�al menopoz ya�� olan 50 ya��na kadar hormon replasman tedavisi almalar� gerekmektedir. Bu d�nemde �strojen tedavisi kalp damar sisteminde erken ya�lanma, kalp krizi riski, ate� basmalar�, kemik erimesine kar�� koruyucudur."